Σιτάρι, μέλι και κρασί, το μάννα της Λημνίας Γης…
Προϊόντα εποχής της ‘εύφορης Λημνιάς Γης’ από τον αγρό, το περιβόλι, το αμπέλι, το μελίσσι και το κοπάδι του παραγωγού, κατευθείαν στην κουζίνα και στο πιάτο σας. Πατροπαράδοτες γεύσεις, που συνδυάζουν αριστοτεχνικά τα ψαριά του Αιγαίου, τα κρεατικά από ζώα ελευθέρας βοσκής με τα μυρωδικά του τόπου. Πιάτα με ισχυρή τοπική ταυτότητα που διηγούνται με τον τρόπο τους την ιστορία του νησιού, μνήμες ξεριζωμού σε ένα μικρασιατικής καταγωγής ιμάμ μπαιλντί κι ανάμνησης ενός υψηλού επισκέπτη στα βενιζελικά φοντάν. Οι λάτρεις του γαστρονομικού τουρισμού θα χαράξετε τη δική σας θεματική διαδρομή στις ψαροταβέρνες και στα εστιατόρια του νησιού. Στα τοπικά καταστήματα μπορείτε να προμηθευτείτε ντόπια προϊόντα για να πάρετε τις γεύσεις της Λήμνου μαζί σας. Όμως, αν βρεθείτε φιλοξενούμενοι σε σπίτι Λημνιών, θα αποκτήσετε αξέχαστες γαστρονομικές εμπειρίες, καθώς οι νοικοκυρές χρησιμοποιώντας το γάλα, το αλεύρι, το τυρί και το μέλι, φτιάχνουν με μαεστρία μοναδικές αλμυρές και γλυκές δημιουργίες, ακόμα και της στιγμής!
Παραδοσιακά προιόντα της Λήμνου
Τυριά από φρέσκο γάλα αιγοπροβάτων που βόσκουν ελεύθερα στη φύση με την αλμύρα της θάλασσας που φέρνει ο αέρας.
Καλαθάκι
Το καλαθάκι Λήμνου είναι ένα πλούσιο σε γεύση τυρί, το οποίο παράγεται αποκλειστικά από γάλα προβάτων και κατσικιών που βοσκούν στα λιβάδια της Λήμνου. Η γεύση του θυμίζει εκείνη της φέτας, αλλά δεν είναι τόσο ξινή. Η ποιότητα του τυριού εξαρτάται από το μοναδικό στη σύστασή του πρόβειο γάλα του νησιού. Το καλαθάκι κατά την παραγωγή του τοποθετείται σε πλεκτά καλάθια για να στραγγίξει και στη συνέχεια (μετά το ξηρό αλάτισμά του) αποθηκεύεται σε άλμη σε θερμοκρασία δωματίου για να ωριμάσει. Παλαιότερα το τυρί αφηνόταν να πήζει μέσα σε πλεκτά καλαθάκια από βούρλα, τα λεγόμενα ‘τυρβόλια’. Η ονομασία ‘καλαθάκι’ προέρχεται από το σχήμα που παίρνει το τυρί.
Μελίχλωρο
Το μελίχλωρο παρασκευάζεται παραδοσιακά στη Λήμνο από πρόβειο γάλα. Βασικό στάδιο της παραγωγής του αποτελεί η στράγγισή του, που πρέπει να γίνεται σε σκιερούς και καλά αεριζόμενους χώρους και σε περιόδους κατά τις οποίες η υγρασία της ατμόσφαιρας είναι σχετικά χαμηλή (τέλος της άνοιξης και μετά). Με τον τρόπο αυτό γίνεται η αφυδάτωση του τυριού. Σε πρώτη φάση το τυρί αποκτά υφή μεταξύ χλωρού και ξηρού, ενώ όταν προχωρήσει η αφυδάτωση, το τυρί γίνεται σκληρό, διατηρείται για μήνες κι είναι κατάλληλο για τρίψιμο (σε μακαρονάδες κλπ.). Το μελίχλωρο είναι ιδανικό για επιτραπέζιο ή για σαγανάκι.
Τα σιτηρά
Το <<λήιον>>, σπαρμένο χωράφι με τα εκλεκτικά σιτηρά προσφέρει πλούσιες σε θρεπτική αξία αρτονοστιμιές για να συνοδεύσουν γευστικές απολαύσεις.
Το όνομα <<Λήμνος>>, κατά μία εκδοχή, προέρχεται από το ομηρικό <<λήιον>>, που σημαίνει σπαρμένο χωράφι, αγρός.Οπότε καταλαβαίνουμε πως η παραγωγή σιτηρών σε αυτή τη γωνία του κόσμου χάνεται μέσα στην προϊστορία. Το νησί ήταν ο σιτοβολώνας της Αθήνας των κλασικών χρόνων, αλλά και προμηθευτής της βυζαντινής αυτοκρατορικής αυλής.Ακόμα και σήμερα η μεγαλύτερη έκταση του νησιού είναι σπαρμένη με διάφορα σιτηρά, κυρίως σιτάρι και κριθάρι.Σε μικρότερη κλίμακα παραγωγής μπορούμε να βρούμε και παλιές λημνιές ποικιλίες, όπως το σιτάρι μαυραγάνι της Λήμνου,καθώς και το κριθάρι της Παναγιάς.Ανέκαθεν οι κάτοικοι του νησιού έφτιαχναν, χρησιμοποιώντας ώς πρώτη ύλη τα σιτηρά που παρήγαν, πολλά και… διάφορα: αλεύρι,ψωμί,παξιμάδια,πίτες και γλυκά, αλλά και τα ζυμαρικά τους, τα φλωμάρια, τον τραχανά, τις βαλάνες, τα αυτούδια, το πλιγούρι και πολλά άλλα.
Τα φλωμάρια και ο τραχανάς, χειροποίητα ζυμαρικά από σκληρές ποικιλίες σιταριού, ήταν βασικό γεύμα για τα παραδοσιακά νοικοκυριά.
Φλωμάρι
Το φλωμάρι είναι η παραδοσιακή χυλοπίτα της Λήμνου. Πρόκειται για ένα τοπικό ζυμαρικό κομμένο σε πολύ ψιλά κομματάκια ‘σαν μικρά σπίρτα’ (όπως έλεγε κι η Ουρανία Βαγιάκου). Παρασκευάζεται με λημνιό αλεύρι (μείγμα από σταρένιο αλεύρι, άσπρο αλεύρι και σιμιγδάλι), πολλά χωριάτικα αυγά και λημνιό πρόβειο γάλα. Τα φλωμάρια χρησιμοποιούνται σε πολλές παραδοσιακές λημνιακές συνταγές, με κρέας ή χωρίς, καθώς και για σούπες με ντομάτα, λαχανικά ή γάλα.
Τραχανάς
Ο παραδοσιακός λημνιός τραχανάς παρασκευάζεται από χονδρό σιμιγδάλι ή αλεσμένο σιτάρι. Σε κάποια σπιτικά χρησιμοποιούν ακόμη πέτρινο χειρόμυλο για να αλέσουν το σιτάρι. Το αλεσμένο σιτάρι αναμιγνύεται με γάλα ή ξινόγαλα, στεγνώνει σε σκιερό μέρος που αερίζεται και στη συνέχεια περνιέται από κόσκινο (δερμόνι), μέχρι ότου γίνει αρκετά ψιλό… σαν σουσάμι! Ο τραχανάς βράζεται σκέτος ή χρησιμοποιείται αντί για ρύζι σε διάφορες σούπες (κοτόσουπες κλπ.). Επίσης χρησιμοποιείται στις πίτες.
Παραδοσιακά γλυκά της Λήμνου
Γλυκός πειρασμός οι σιροπιαστοί σαμσάδες και τα βενιζελικά δημιουργία των Λημνιών νοικοκυρών προς τιμήν του Ελ.Βενιζέλου.
Βενιζελικά
Τα βενιζελικά είναι γλύκισμα που δημιούργησαν οι Λημνιές νοικοκυρές για να προσφέρουν στον Ελ.Βενιζέλο όταν αυτός επισκέφθηκε τη Λήμνο μετά την απελευθέρωσή της, το 1912. Γνήσια βενιζελικά θα βρείτε παντού στη Λήμνο, αφού εδώ είναι ο τόπος παραγωγής τους.
Σαμσάδες
Οι σαμσάδες είναι παραδοσιακό γλυκό, το οποίο φτιαχνόταν κυρίως τα Χριστούγεννα. Μοιάζει αρκετά με τον μπακλαβά με τη διαφορά ότι είναι πιο δύσκολο να σταματήσεις να τρως αν βρεθείς μπροστά σε ένα ταψί με τις παραδοσιακές αυτές λιχουδιές.
Τα αμυγδαλωτά και τα γλυκά του κουταλού από όλα σχεδόν τα φρούτα έχουν τη γεύση και τα αρώματα όλων των λαχταριστών καρπών του νησιού.
Αμυγδαλωτά
Γλυκά – κεράσματα, τα οποία έχουν ως βασικό συστατικό τα αμύγδαλα. Παρόμοια γλυκίσματα βρίσκουμε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Στη Λήμνο τα αμυγδαλωτά ήταν ανέκαθεν ιδιαίτερα διαδεδομένα, αφού το νησί ήταν (και είναι) γεμάτο αμυγδαλιές με άριστης ποιότητας αμύγδαλα.
Γλυκά κουταλιού
Στη Λήμνο θα βρείτε γλυκά κουταλιού από όλα σχεδόν τα φρούτα, τα οποία παρασκευάζονται από μικρές βιοτεχνίες. Αγαπημένες μας γεύσεις είναι ο ορνός (άγριο σύκο), το σταφύλι, το κυδώνι και το ντοματάκι!
Μέλι της Λήμνου
Η χαρακτηριστική γεμάτη γεύση του κεχριμπαρένιου μελιού κλείνει μέσα της τη μυρωδιά των χρυσαφένιων θυμαρότοπων του νησιού.
Αναπόσπαστο κομμάτι της μακραίωνης ιστορίας του νησιού είναι η μελισσοκομία. Αδιάψευστος μάρτυρας είναι το πήλινο καπνιστήρι που βρέθηκε σε ανασκαφές και κοσμεί τη συλλογή του αρχαιολογικού μουσείου μας. Σημαντικά είναι και τα βαράδια, παραδοσιακές 
κυψέλες της Λήμνου που αποτελούσαν τα μελισσαργιά – μελισσότοπους του νησιού. Η Λήμνος σήμερα έχει να παρουσιάσει μια μελισσοκομία αρκετά δραστήρια απέναντι στις απαιτήσεις των καιρών μας, με μελισσοκόμους ερασιτέχνες και επαγγελματίες, οι οποίοι δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για να απολαμβάνουμε το θυμαρίσιο μέλι Λήμνου. Μέλι παχύρευστο, με υπέροχο άρωμα, κεχριμπαρένιο χρώμα και έντονη γεύση. Το λημνιό μέλι διακρίνεται για την καθαρότητά του σε θυμάρι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το λημνιό μέλι συγκαταλέγεται στα καλύτερα της χώρας μας. Ποιος λοιπόν δεν θέλει φεύγοντας να πάρει μαζί του ένα βαζάκι με μυρωδιές και χρώματα της λημνιάς φύσης; Άλλωστε μια κουταλιά από αγνό θυμαρίσιο μέλι μας χαρίζει ενέργεια και ευεξία όσο κανένα άλλο προϊόν.
Τοπικές ποικιλίες
Οι ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες, καθώς και τα εύφορα εδάφη του νησιού μπορούν να μας χαρίσουν σχεδόν τα πάντα! Παραδοσιακές ποικιλίες από φυτά που έχουν προσαρμοστεί σε αυτή τη γωνία του Αιγαίου υπάρχουν σε σιτηρά, σε αμπέλια, αλλά και σε κηπευτικά και σε όσπρια. Εκτός από το σιτάρι και το κριθάρι της Λήμνου, αξίζει να αναζητήσουμε τον αύκο, τη φάβα που γίνεται από λαθούρι, αμπελοφάσουλα, αλλά και μαυρομάτικα, μικρά αλλά πολύ νόστιμα, ρεβίθια της Παναγιάς και πολλά άλλα!
Κρασί
Η ιστορία του κρασιού της Λήμνου
Η <<τοπική άμπελος>> με τους αρωματικούς χυμούς και γλυκούς καρπούς της ευφραίνει καρδίαν με ποικιλίες οίνου, ούζου και τσίπουρο.
Γλυκόπιοτο το λημνιό κρασί, λίγο έμεινε να ανατρέψει ακόμα και την έκβαση του Τρωικού πολέμου! Στην Ηλιάδα του Ομήρου ο αρχιστράτηγος Αγαμέμνονας ψέγει τους πολεμιστές του πως, αντί να τα βάζουν με εκατό και διακόσιους Τρωαδίτες στη μάχη όπως καυχιόνταν νωρίτερα, κάθονται και μπεκροπίνουν κρασί γλυκόπιοτο από τη Λήμνο σε ξέχειλα ποτήρια.Στην Η’ ραψωδία του ίδιου έπους έχουμε αναφορές για την ισχυρή…χρηματιστηριακή αξία του Λημνιού κρασιού ως ανταλλακτικού είδους.Τόσο εκλεκτό και περιζήτητο, ώστε οι Αχαιοί το αντάλασσαν μεταξύ τους και έδιναν χαλκό, σίδερο, βοδια, μέχρι και σκλάβους, για να εξασφαλίσουν λαγήνια γεμάτα οίνο από την <<αμπελόεσσα>> Λήμνο.Οι Λημνιοί αμπελουργοί μπορούν δικαίως να καυχηθούν ότι έμαθαν την τέχνη του κρασιού από πρώτο χέρι, από τον γιο του Διονύσου και πρώτου βασιλιά του νησιού, Θόαντα, καθώς <<Διόνυσος ερασθείς Αριάδνης, ήρπασε και κομίσας εις Λήμνον εμίγη και γεννά Θόαντα,Στάφυλον και Οινοποίονα>>.
Στα χρόνια της αργοναυτικής εκστρατείας, ο Ιάσονας με τους πιο γενναίους άνδρες σαλπάρει για το μεγαλοπήβολο σχέδιο της κατάκτησης του χρυσίμαλλου δέρατος στην Κολχίδα.Οι Αργοναύτες την πρώτη τους στάση στο ταξίδι την κάνουν για κρασάκι στη Λήμνο.<<Τας λημνίας αμπέλους>> τραγούδησε με ενθουσιασμό ο χορός των γεωργών της Αττικής στην <<Ειρήνη>> του Αριστοφάνη, ενώ και οι περιηγητές που πέρασαν από το νησί τον 17ο και 18ο αιώνα φαίνεται πως ”τιμούσαν” το ντόπιο κρασί.
Στις σημειώσεις τους για τη Λήμνο, μαζί με τις αναφορές για τις εκκλησίες και τα άλλα μνημεία του νησιού, οι Ευρωπαίοι ιστοριοδίφες κάνουν οπωσδήποτε λόγο για το μοναδικό, σε άρωμα και γεύση, κρασί που τους φίλεψαν και δοκίμασαν στη Λήμνο.
Μοσχάτο
Το μοσχάτο Αλεξανδρείας είναι μια λευκή ποικιλία, η οποία καλλιεργείται ευρύτατα για την παραγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών, κρασιού αλλά και σταφίδας.Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στη Λήμνο και στη Σάμο.Η ποικιλία αυτή οξειδώνεται εύκολα και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την οινοποίηση.Το μοσχάτο Αλεξανδρείας ωριμάζει στις αρχές Σεπτεμβρίου και δίνει ξηρά κρασιά με αρκετούς βαθμούς και μέτρια οξύτητα.Οι αμπελώνες της Λήμνου δίνουν λευκά κρασιά με λεπτό άρωμα και ευχάριστη γευση, καθώς και θαυμάσια γλυκά κρασιά με πλούσιο άρωμα και γεμάτη γεύση.Όλα τα λευκά κρασιά από μοσχάτο Αλεξανδρείας είναι ΟΠΑΠ (Ονομασία Προελεύσεως Ανώτερης Ποιότητας).Τα λευκά της Λήμνου έχουν αποσπάσει πολλές διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς, ενώ βρίσκονται πολύ υψηλά στην εκτίμηση των απαιτητικών καταναλωτών.
Λημνιό ή Καλαμπάκι
Το Λημνιό είναι μια αρχαία ελληνική ποικιλία σκούρου σταφυλιού που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για οινοποιία.Πιθανολογείται ότι προέρχεται από τη λημνία σταφύλη, που αναφέρεται από τον Ησίοδο και τον Αριστοτέλη.Αξίζει να σημειωθεί ότι η ποικιλία που είναι πανταχού γνωστή ως λημνιό, στη λήμνο έχει επικρατήσει να ονομάζεται καλαμπάκι.Πρόκειται για μια ποικιλία με αυξημένη αντοχή στις ασθένειες και στην ξηρασία, γι’ αυτό άλλωστε διατηρήθηκε ανά τους αιώνες.Η ποκοιλία αυτή μπορεί να δώσει, με την κατάλληλη οινοποίηση, ερυθρούς και ροζέ οίνους πολύ καλής ποιότητας.
Τσίπουρο
Μονοποικιλιακό, διπλής απόσταξης με ή χωρίς γλυκάνισο, από απόσταγμα 100% σταφυλιών Μοσχάτου Αλεξανδρείας Λήμνου, ποικιλίας που ευδοκιμεί μοναδικά στα ηφαιστειογενή εδάφη της Λήμνου και είναι παγκοσμίως γνωστή για την εξαιρετική γεύση και το σπάνιο άρωμά της.
Η παραγωγή του τσίπουρου Λήμνου γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής τσίπουρου,χωρίς χημικές προσμίξεις.
Δοκιμάστε το για τη μοναδική του γεύση και το συναρπαστικό του άρωμα.Το λημνιό τσίπουρο ή ρακί, όπως αναφέρεται είναι προϊόν διπλής απόσταξης. Η διαδικασία αυτή αν και απαγορεύονταν έγινε γνωστό ότι κατά την απελευθέρωση της Λήμνου 1912 οι Κουντουριώτης και Βενιζέλος επισκεπτόμενοι το νησί και δοκιμάζοντας το ρακί επέτρεψαν την συνέχιση της διπλής απόσταξης, η οποία επιτρέπεται σε λίγες ακόμη περιοχές της Ελλάδας.
Ούζο
Το ούζο παρασκευάζεται από οινόπνευμα έπειτα από την πρόσμιξη του με διάφορα αρωματικά, η παραγωγή του μπορεί να πραγματοποιείται όλη τη διάρκεια του έτους ενώ το τσίπουρο παρασκευάζεται από το οινόπνευμα των σταφυλιών, δύο μήνες το χρόνο.Σήμερα παρασκευάζεται με γλυκάνισο αλλά και χωρίς λόγω της ζήτησης από επισκέπτες του νησιού από την Β. Ελλάδα. Και έρχεται στα ποτήρια μας με το τρίπτυχο της επιτυχίας του: την τέχνη της διπλής απόσταξης, το Λημνιό μεράκι και το Μοσχάτο Λήμνου.