Η φύση εκτός από σπάνια τοπία και ιδιαίτερες φυσικές ομορφιές, «χάρισε» στην Ελλάδα και πηγές με σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες. Τα ιαματικά λουτρά αποτελούν μέρος του εθνικού πλούτου της χώρας, ενώ οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ήταν γνωστές, ήδη, από τους αρχαίους χρόνους. Οι ιαματικοί φυσικοί πόροι είναι διάσπαρτοι στην ελληνική επικράτεια, ενώ τα νερά των συγκεκριμένων πηγών διαφέρουν από τα συνηθισμένα, είτε λόγω της υψηλής τους θερμοκρασίας είτε λόγω της παρουσίας σπάνιων δραστικών συστατικών. Τα νερά αυτά χαρακτηρίζονται ως μεταλλικά εξαιτίας της θερμοκρασίας ή της γενικής τους χημικής σύστασης. Εκτός από τις ψυχρές μεταλλικές πηγές υπάρχουν και οι θερμοπηγές, με τις οποίες οικοδομήθηκε ένας κλάδος θεραπευτικής αγωγής, η ιαματική υδροθεραπεία (θερμαλισμός).
Ιαματική Πηγή Θερμών
ΑΝΑΚΥΡΥΞΗ ΙΑΜΑΤΙΚΗΣ ΠΗΓΗΣ ΦΕΚ 226/9-10-2001
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
| ΚΑΤΙΟΝΤΑ | AΝΙΟΝΤΑ |
| Νάτριο 83.9 mg/l Κάλιο 0.65 mg/l Ασβέστιο 6.40 mg/l Μαγνήσιο 0.05 mg/l Σίδηρος 0.00 mg/l Ψευδάργυρος 0.00 mg/l Μαγγάνιο 0.00 mg/l Λίθιο 0.00 mg/l Στρόντιο 0.24 mg/l Αμμώνιο 0.00 mg/l |
Χλώριο 75.10 mg/l Όξινα Ανθρακικά 84.60 mg/l Υδρόθειο 0.00 mg/l Φθόριο 0.16 mg/l Θειϊκά 13.80 mg/l Φωσφορικά 0.03 mg/l Νιτρικά 9.30 mg/l Νιτρώδη 0.00 mg/l Ανθρακικά άλατα 1.30 mg/l |
Σύμφωνα με διερεύνηση των χαρακτηριστικών του νερού από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τα νερά της ιαματικής πηγής θερμών είναι μεσόθερμα (39-43 βαθμούς κελσίου), μετεωρικά, ολιγομεταλλικά και υπότονα με θεραπείες ενδείξεις για τα παρακάτω συμπτώματα:
Ρευματοπάθειες, Αρθροπάθειες, Αρθρίτιδα, Οστεοπόρωση, Σπονδυλοαρθρίτιδα, Νεφρολιθιάσεις, Xολολιθιάσεις.
Τα Θέρμα είναι θερμές ιαματικές πηγές που βρίσκονται κοντά στο χωριό Κορνός Λήμνου. Το νερό τους είναι κατάλληλο τόσο για ποσιμοθεραπεία όσο και για λουτροθεραπεία. Το νερό των Θέρμων αναβλύζει από δύο πηγές. Έρχεται από βάθος 1200 μέτρων κι έχει θερμοκρασία 42-44 βαθμών Κελσίου. Είναι ιαματικό και συνιστάται τόσο για λουτροθεραπεία (αρθρίτιδα, οστεοπόρωση, ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες, σπονδυλαρθρίτιδα) όσο και για ποσιμοθεραπεία (νεφρολιθιάσεις, χολολιθιάσεις). Είναι άοσμο, χαμηλής σκληρότητας, ασθενώς ραδιενεργό και ελαφρά αλκαλικό με ΡΗ=8,55. Περιέχει ελάχιστη ποσότητα αλάτων, είναι διαυγές και εύγευστο. Χρησιμοποιείται ως πόσιμο από πολλούς Λημνιούς, οι οποίοι συρρέουν εκεί και γεμίζουν τα παγούρια τους από τις παλαιές κρήνες που κατασκευάστηκαν με δαπάνη του αιγυπτιώτη Δημητρίου Χάμου το 1908. Κατά την τουρκοκρατία στο κτήριο στεγαζόταν χαμάμ. Το έτος 1770, ο Τζεζαερλής Χασάν Πασάς έχτισε το κεντρικό κτήριο και κατασκεύασε κοινόχρηστους λουτήρες για την υγεία των κατοίκων.
Η ιστορία των Θέρμων φτάνει μέχρι την ομηρική εποχή, ενώ σύμφωνα με το μύθο στα Θέρμα οδηγήθηκε ο Θεός Ήφαιστος από τους κατοίκους της Λήμνου, τους Σίντιες, για να γιατρέψει τα χτυπήματά του μετά την πτώση του από τον Όλυμπο.
Ιστορία των Θερμών
Τα λουτρά λειτουργούσαν ως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Στα χρόνια του μεσοπολέμου πολλές αστικές οικογένειες της Μύρινας συνήθιζαν να πηγαίνουν στα Θέρμα κάθε Σάββατο για το εβδομαδιαίο τους λουτρό . Το 1928-30 έγινε μια προσπάθεια αξιοποίησης από τον Αθανάσιο Βαφέα, η οποία μετά το θάνατό του συνεχίστηκε από τους γιους του Κωνσταντίνο και Όθωνα. Αγόρασαν έκταση, δενδροφύτεψαν το χώρο, έκτισαν ξενοδοχείο και αναψυκτήριο αλλά εμποδίστηκαν και η προσπάθειά τους έμεινε ημιτελής. Τελευταία, τα κτίρια αναπαλαιώθηκαν και λειτουργούν πάλi, αρχικά από τον Γιαρμαδούρο Ευάγγελο και στην συνέχεια έως και σήμερα από τον Χαράλαμπο Χαλαμανδάρη. Τα Ιαματικά Λουτρά λειτουργούν πλέον με τις πιο σύγχρονες μεθόδους λουτροθεραπείας, αλλά και ως κέντρο αναζωογόνησης και SPA, με την παράλληλη προώθηση προϊόντων με πρώτες ύλες από το νησί της Λήμνου.
Τα Θέρμα στα κείμενα ξένων περιηγητών
Η πρώτη γραπτή αναφορά στα Θέρμα – από όσο γνωρίζουμε – είναι αυτή του P. Belon, γάλλου γιατρού και φυσιοδίφη που ήρθε στη Λήμνο το 1546. Ο Belon λοιπόν παρατήρησε πως στο νησί υπάρχει μια πηγή θερμών λουτρών, που στην κοινή γλώσσα οι Έλληνες την ονομάζουν Θερμές και που το νερό της δεν είναι τόσο ζεστό όσο άλλων. Γιατί μπορείς να βουτήξεις μέσα του αμέσως μόλις βγει από την πηγή, πράγμα που δε συμβαίνει σε άλλα λουτρά… Επίσης, δεν υπάρχει κανένα μεγάλο κτίσμα, αλλά μόνον ένα μικρό δωματιάκι όπου μπορεί ο καθένας να πάει να γδυθεί και να περάσει έπειτα σε ένα άλλο δωμάτιο, θολωτό. Εκεί υπάρχει μόνον μια μεγάλη λεκάνη από λειασμένη πέτρα, που παλιά είχε χρησιμοποιηθεί ως σαρκοφάγος. Η παροχή αυτής της πηγής δεν είναι μεγάλη, γι΄ αυτό δεν μπορούν να λουστούν πάνω από ένας – δυο κάθε φορά.
Περίπου δυο αιώνες αργότερα, το 1739, σύντομη αναφορά στα Θέρμα έκανε ο R. Pococke, ένας άγγλος νομικός και κληρικός, το ίδιο και ο γάλλος αριστοκράτης Choisseul – Gouffier που επισκέφτηκε τα Θέρμα την άνοιξη του 1785, επιμένοντας κυρίως στη σύσταση του νερού. Ο άγγλος βοτανολόγος και γιατρός J. Sibthorp σημείωσε στο ημερολόγιό του πως επισκέφτηκε την περιοχή των Θέρμων στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου του 1794. Φαίνεται πως τίποτα δεν του έκανε εντύπωση στα λουτρά. Δεν έκανε κανένα σχόλιο. Ο άγγλος P. Hunt ήρθε στη Λήμνο στα τέλη του 18ου αιώνα. Σημείωσε πως τέσσερα μίλια μακριά από το Κάστρο (έτσι έλεγαν τότε τη σημερινή Μύρινα), περάσαμε ένα ελληνικό χωριό που το λένε Χόρους (μάλλον πρόκειται για το σημερινό χωριό Κορνός), όπου υπάρχει μια θερμή πηγή, που εξακολουθεί να λέγεται Θέρμια.
Πάνω της, ο μεγάλος Χασσάν,, ο καπουδάν πασάς, έκτισε ένα άνετο λουτρό και ένα χάνι ή ξενώνα, για τους επισκέπτες που συχνάζουν εδώ για τις υποθετικές ιαματικές ιδιότητές της. Όταν φτάσαμε, λούζονταν αρκετοί άνθρωποι. Η διαδικασία είναι όμοια με αυτήν που χρησιμοποιείται στα τουρκικά χαμάμ, δηλαδή, στην αρχή προκαλείται μια δυνατή εφίδρωση, μετά, με δυνατό τρίψιμο με τρίχινο γάντι, ανοίγουν οι πόροι και χαλαρώνουν οι αρθρώσεις. Το νερό που το γευτήκαμε στην πηγή, ήταν πολύ ζεστό και μαλακό, μεταλλική όμως πρόσμιξη δεν ήταν αισθητή.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, το 1858, ο γερμανός αρχαιολόγος A. Conze, σημείωνε φθάσαμε στα θερμά λουτρά της Λήμνου, στους πρόποδες του βουνού Ηλίας, με μισογκρεμισμένες εγκαταστάσεις για τους επισκέπτες που λούζονται και πίνουν αυτό το νερό γιατί θεωρείται ιαματικό σε ρευματισμούς και σε δερματικές παθήσεις. Ο κληρικός Η. Tozer το 1889, δεν παρέλειψε μια επίσκεψη στα Θέρμα: φθάσαμε στην κοιλάδα με τα θερμά λουτρά, που τα επισκέπτονται συχνά για τις ιαματικές τους ιδιότητες. Το κτήριο που τα στεγάζει είναι μια κλειστή κατασκευή, με μια κεντρική αυλή σκεπασμένη με πλάκες και ανοικτή στην οροφή.
Στις τέσσερις γωνίες του κτίσματος υπάρχουν δωμάτια για χρήση των επισκεπτών και, απέναντι από την είσοδο, βρίσκονται δυο χώροι λουτρών, με μαρμάρινες μπανιέρες… Ο Tozer φαίνεται να εκτίμησε την αποτελεσματικότητα του νερού των Θέρμων: Τα λουτρά είναι κατάλληλα, κυρίως για ρευματισμούς και για δερματικές παθήσεις. Οι άρρωστοι, επίσης, πίνουν το νερό, γιατί έχει την ιδιότητα να ανοίγει την όρεξη. Λένε ακόμη, πως αν πιείς, θέλεις να συνεχίσεις να πίνεις ολοένα και περισσότερο. Όταν το επισκέφτηκα, δεν υπήρχαν λουόμενοι.
Το καλοκαίρι, όμως, μου είπαν, μαζεύονται πολλοί, και όσοι δεν μπορούν να στεγαστούν εδώ, εξυπηρετούνται από κάτι άθλιες εγκαταστάσεις, κοντά στα λουτρά. Ο γάλλος γεωλόγος de Launay, που επισκέφτηκε τη Λήμνο στα 1894, διασώζει μια ενδιαφέρουσα πληροφορία: Σύμφωνα με το μύθο, εκεί (στα Θέρμα) πήγε ο Ήφαιστος, στα παλιά χρόνια, για να γιατρέψει τα κτυπήματά του, μετά την πτώση του από τον ουρανό. Οι μικρές εγκαταστάσεις που υπάρχουν σήμερα, χρησιμοποιούνται από άντρες και γυναίκες σε μέρες διαφορετικές, όπως γίνεται σε όλα τα τούρκικα λουτρά. Όταν είναι η μέρα των γυναικών είναι διασκεδαστικό να βλέπεις να καταφτάνουν, πάνω στα άσπρα τους γαϊδούρια οδηγημένα από αγωγιάτες, οι τουρκάλες κυρίες, με ρούχα που θυμίζουν ευγενικές πυργοδέσποινες του μεσαίωνα πάνω στις ήσυχες φοράδες τους. Γιατί φορούν μια μακριά, κυματιστή ρόμπα και, πάνω στην άσπρη τους καλύπτρα που πλαισιώνει το πρόσωπό τους σκεπάζοντας μόνον το στόμα τους, έχουν δεμένη γύρω από το μέτωπο, σαν διάδημα, μια πράσινη ή κόκκινη ταινία.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο πως ο H. Hauttecoeur, ένας βέλγος γεωλόγος που έζησε το πέρασμα από τον 19ο στον 20ο αιώνα, ήρθε πράγματι στη Λήμνο. Ήξερε ωστόσο πως οι θερμές πηγές της Λίντζα (άλλη ονομασία για τα Θέρμα) φημίζονται για τις θεραπευτικές ιδιότητες των νερών τους. Και πως το κτίσμα που τις περιλαμβάνει είναι μια κλειστή κατασκευή, γύρω από μια κεντρική αυλή καλυμμένη με μαρμάρινες πλάκες και πως έχουν φτιάξει μερικά, αρκετά άνετα, δωμάτια για τους λουόμενους. Ο γερμανός αρχαιολόγος και φιλόλογος C. Fredrich ήρθε στη Λήμνο την άνοιξη του 1904. Σημείωσε πως μέχρι τα Θέρμα ο δρόμος ήταν αρκετά καλός, ένα μέτρια διατηρημένο οδόστρωμα, όπου κινείται το μοναδικό όχημα των θρακικών νήσων, ένα είδος landau που μεταφέρει τους ανθρώπους στα θερμά λουτρά…πλησιάσαμε τα λίγα σπίτια της Θέρμης (Λίντζα). Τα λουτρά δεν τα είδα, γιατί έφτασα σε ώρα που τα χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες…
Το κείμενο αυτό βασίστηκε στο βιβλίο της Β. Τουρπτσόγλου – Στεφανίδου, Ταξιδιωτικά και γεωγραφικά κείμενα για τη νήσο Λήμνο (15ος – 20ος αιώνας), που εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1986.
“Terra Lemnia”- “Terra Sigillat”
Η Λημνία γη αναφέρεται από τα αρχαία χρόνια ως υλικό με ποικίλες φαρμακευτικές ιδιότητες. Θεωρούσαν πως είχε αιμοστατική δράση, θεράπευε τη δυσεντερία, ανακούφιζε το έλκος στομάχου, εξουδετέρωνε το δηλητήριο των φιδιών και ως αλοιφή ήταν κατάλληλη για τις φλεγμονές των οφθαλμών.
Εξορυσσόταν με τελετουργικό τρόπο από το σημείο που είχε πέσει ο Ήφαιστος στη Λήμνο, αφού κατά το μύθο με τη βοήθειά της θεράπευσε τα τραύματά του. Επίσης, ο Φιλοκτήτης με Λημνία γη θεράπευσε το πληγωμένο από δάγκωμα φιδιού πόδι του, όπως αναφέρει ο Φιλόστρατος στο έργο του “Ηρωικός”:
“… καταλειφθήναι μεν γαρ εν Λήμνω τον Φιλοκτήτην …ιαθήναι δε αυτόν αυτίκα υπό της βώλου της Λημνίας, ες ην λέγεται πεσείν ο Ήφαιστος.”
Για πρώτη φορά γίνεται μνεία της από τον Ηρόδοτο. Στη συνέχεια πολλοί λόγιοι και γιατροί της αρχαιότητας τη μελέτησαν, τη χρησιμοποίησαν και έγραψαν γι’ αυτή, όπως οι: Θεόφραστος, Βιτρούβιος, Πλίνιος, Διοσκουρίδης, Φλάβιος Φιλόστρατος κ.ά. Όμως, εκείνος που διέδωσε τη φήμη της λημνίας γης ήταν ο Γαληνός από την Πέργαμο, ο μέγιστος μετά τον Ιπποκράτη ιατρός της αρχαιότητας. Το 167 μ.Χ. επισκέφθηκε τη Λήμνο για να αποκτήσει άμεση γνώμη γι’ αυτή, παρακολούθησε την τελετή εξόρυξης και αγόρασε 20.000 δισκία.
Οι σποραδικές αναφορές διαφόρων ιατρών της βυζαντινής εποχής, σηματοδοτούν ότι συνεχίστηκε η εξόρυξη και η χρήση της κατά τη μακροχρόνια αυτή περίοδο. Την έχουν υπόψη τους οι: Αλέξανδρος Τραλιανός, Αέτιος Αμιδινός, Κασσιανός Βάσος, Παύλος Αιγινήτης, Λέων ιατρός, Θεοφάνης Νόννος, Σιμεών Μάγιστρος, ενώ αναφέρεται σε συριακά και αραβικά ιατρικά έργα. Από την εποχή της Αναγέννησης η φήμη της φθάνει και στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα σχεδόν όλοι οι περιηγητές που επισκέφθηκαν ή έγραψαν για τη Λήμνο ως το 19ο αιώνα, να αναφέρονται σ’ αυτήν.
Στην αρχαιότητα η τελετή της εξόρυξης της λημνίας γης καθαγιαζόταν από ιέρεια που ερχόταν από την πρωτεύουσα της Λήμνου, Ηφαιστία στις 6 Μαΐου,νωρίς το πρωί ώστε το χώμα να είναι μαλακό από την υγρασία. Εν συνεχεία μεταφερόταν στην πόλη, όπου έπειτα από σχετική κατεργασία, συσκευαζόταν σε δισκία και σφραγιζόταν με τη μορφή μιας αίγας ή της θεάς Άρτεμης. Υπήρξε το πρώτο τυποποιημένο φάρμακο στην ιστορία της ιατρικής.
Κατά τους χριστιανικούς χρόνους η τελετή συνδυάστηκε με την εορτή του Σωτήρος και γινόταν στις 6 Αυγούστου. Η σφραγίδα έφερε τη μορφή του Χριστού και την αποκαλούσαν αγιόχωμα.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας σφραγιζόταν με την ημισέληνο ή με άλλες επίσημες οθωμανικές σφραγίδες που έγραφαν tin imachton (σφραγισμένος πηλός). Στην Ευρώπη ήταν γνωστή ως terra lemnia ή terra sigillata (σφραγισμένη γη). Η τελετή είχε χαρακτήρα παλλημνιακής εορτής. Γινόταν από χριστιανό ιερέα παρουσία επισήμων, Ελλήνων και Τούρκων, και πλήθους κόσμου, όπως περιγράφει ο Belon (1548) και φαίνεται σε σχετική ξυλογραφία του 16ου αιώνα (Thevet). Το δικαίωμα εκμετάλλευσης της ιαματικής γης είχε ο Τούρκος σούμπασης και αργότερα ο χότζας του κοντινού χωριού Άγιος Υπάτιος, όπου γινόταν η κατεργασία και η σφράγιση. Μέρος του χώματος, αυστηρά για προσωπική χρήση, δινόταν στους παρευρισκόμενους στην τελετή, ενώ από το 17ο αιώνα μια ποσότητα δινόταν στους ντόπιους αγγειοπλάστες ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Ο παπά-Αγγελής Μιχέλης σε μια μικρή ιστορική-λαογραφική μελέτη που δημοσίευσε το 1934 γράφει:
“Ο εις Άγιον Υπάτιον διαμένων Χότζας έδιδεν εις τους λαγηνάδες το χώμα τούτο και κατεσκεύαζον αγγεία, τα οποία εσφράγιζεν με την σφραγίδα του διαλαμβάνουσαν «Κιούλ Μεκτούμ» δηλαδή εξουδετέρωσις δηλητηρίου.”
<<terra Sigillata>>
Science Museum London
Η θέση από την οποία εξορυσσόταν εντοπίζεται στο λόφο Δεσπότης, το Μόσυχλο των αρχαίων, μεταξύ των χωριών Ρεπανίδι, Κότσινος και Βάρος, νότια του εξωκλησιού του Σωτήρος. Προφανώς, ο λόφος “Δεσπότης” οφείλει το όνομά του στο διοικητή του νησιού, ο οποίος έφερε τον τίτλο «Δεσπότης της Λήμνου» στα ύστερα βυζαντινά χρόνια και λογικά διαφέντευε τη θέση της Λημνίας γης.
Τελευταία αναφορά εξόρυξης έχουμε τον Αύγουστο του 1916 :
“Ενεργεία των κ.κ. Ευαγγέλου και Χαρ. Τσουκαλά και Βασ. Σιδερά επί τη εορτή της Μεταμορφώσεως η Κοινότης Ρεπανιδίου απεφάσισε την επανάληψιν της Αρχαιοτάτης Θρησκευτικής τελετής της υπό Χριστιανών και Οθωμανών ανέκαθεν τελουμένης. Προ της Ανατολής του ηλίου επί του λόφου εφ’ ου εμνημονεύετο ότι εξήγετο η Λημνία γη, έσπευσαν οι κάτοικοι Ρεπανιδίου και μετά τον αγιασμόν ήρξαντο της ανασκαφής προς εύρεσιν της Λημνίας γης (αγιόχωμα). Μόλις ευρέθη αύτη έκυπτον πάντες ως εις προκύνημα να λάβωσιν εκ του ιερού τούτου χώματος του κατ’ αρχαίαν παράδοσιν χρησιμεύοντος ως φαρμάκου κατά πάντων των δηλητηριωδών εντόμων. Οι αγγειοπλάσται έλαβον τοιούτον αγιόχωμα προς κατασκευήν σωλήνων, κυπέλλων και ποτηρίων άτινα κατά την αρχαίαν εποχήν εθεωρούντο θαυματουργά και επέποντο και εις αυτούς έτι τους Σουλτάνους της Κ/πόλεως οίτινες δι’ ειδικών αυτοκρατορικών διαταγμάτων και δι’ ιδίων απεσταλμένων μετά λιτανείαν ελάμβανον τα εκ του χώματος τούτου αγγεία, άτινα αφού εσφραγίζοντο δια της σφραγίδος του Σουλτάνου, εψήνοντο και εστέλλοντο εις Κ/πολιν. Το χώμα τούτο εξαγόμενον μόνον κατά την ημέραν της Μεταμορφώσεως χρησιμοποιείται υπό των κατοίκων ως φάρμακον κατά του παροξυσμού, πινόμενον αφού τεθή εντός ύδατος ηγιασμένου.”
Το εξωκλήσι του Σωτήρος αναφέρεται από το 1320 ως πατριαρχική εξαρχία με το όνομα Χριστός Σωτήρ εν τω Παλαιολάκκω, όπου ως Παλαιόλακκο πρέπει να θεωρήσουμε το σημείο εξόρυξης της λημνίας γης, το οποίο είχε αποκτήσει τη μορφή πηγαδιού από τη μακροχρόνια εξόρυξη και καλυπτόταν για να μην αποξηραίνεται. Σε πατριαρχικό έγγραφο του 1565 σημειώνεται: “…ο Σωτήρ ο εις το Κότζιν εν ω γίνεται το αγιόχωμα” ως μετόχι της μονής Μεγ. Λαύρας, το οποίο κατείχε αυθαιρέτως η μητρόπολη Λήμνου.
Το εκκλησάκι συνέχισε να υπάρχει στην ίδια θέση κοντά στην πηγή Φτελίδια, όπως προκύπτει από περιγραφές περιηγητών σε όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας (Belon 1548, Thevet 1554, Covel 1677, Dapper 1688, Choiseul-Gouffier 1785, Conze 1858, Fredrich 1904). Τη σημερινή του μορφή έλαβε το 1950, ενώ στο εσωτερικό του σώζεται εικόνα του 1880.
Αναλύσεις τόσο του παρελθόντος όσο και σύγχρονες αποκαλύπτουν πως η Λημνία γη αποτελείται κυρίως από πυριτική άργιλο και αλουμίνα. Περιέχει επίσης υψηλό ποσοστό οξειδίων του σιδήρου (4-6%) που της δίνουν χαρακτηριστικό καστανέρυθρο χρώμα. Η απόχρωσή της ονομάζεται «μέτριο κοκκινωπό καφέ» και έχει ορισθεί ως το νούμερο 43 του παγκόσμιου άτλαντα χρωμάτων με την ονομασία Terra Lemnia.